BÖBREK YETMEZLİĞİ

Böbrek yetmezliği, böbreklerin normal işlevlerini yerine getirememesi durumudur. Bu durum geliştiğinde böbreklerin şu önemli görevlerinde aksama yaşanır:

• Zararlı ve toksik maddelerin idrar yoluyla vücuttan atılması

• Fazla suyun vücuttan atılması

• Kan basıncının kontrol edilmesine yardımcı olunması

• Kan hücrelerinin üretiminin düzenlenmesi

• Kemik sağlığının korunmasına katkı sağlanması

Sağlıklı bir böbrek, bu görevlerin tümünü yerine getirebilir. Böbrek yetmezliği, her iki böbreğin de işlevlerini yerine getirememesi durumunda ortaya çıkar. Görevlerin aksaması ilerleyici ve geri dönüşümsüzse bu duruma "kronik böbrek yetmezliği" denir. Ancak, görev kaybı birkaç saat veya gün içinde oluşuyorsa ve geri dönüşüm mümkünse, bu durum "akut böbrek yetmezliği" olarak adlandırılır.

Akut böbrek yetmezliği, böbreklerin işlevlerinde çok kısa bir sürede meydana gelen ve geri dönüşü mümkün olan kayıptır. Erken tanı ve uygun tedavi ile böbrekler genellikle normal işlevlerine dönebilir. Kronik böbrek yetmezliği tedavi edilen hastalarda da ateşli hastalıklar, bazı ilaçlar veya aşırı su kaybı gibi durumlar böbrek fonksiyonlarını hızla kötüleştirebilir, ancak zamanında müdahale ile ilerleme durdurulabilir.

Böbrek hastalığının belirtilerini tespit etmek zor olabilir çünkü bu belirtiler genellikle spesifik değildir ve böbrek fonksiyonları çok ileri bir aşamaya gelmeden fark edilmez. Yaygın belirtiler şunlardır:

• Vücutta aşırı su ve atık maddelerin birikimi

• Proteinlerin vücuttan atılamaması

• Beslenme bozuklukları

• Hormonal dengesizlikler

Böbrek yetmezliğine yol açabilecek birçok hastalık vardır. Yaygın nedenler şunlardır:

• Glomerülonefrit

• Diyabet (şeker hastalığı)

• Ailesel hastalıklar (Polikistik böbrek hastalığı gibi)

• Hipertansiyon

• Amiloidoz

• İdrar yollarında tıkanma

Glomerülonefrit, böbreklerin glomerüllerinin iltihaplanmasıdır ve çeşitli türleri bulunmaktadır. Genellikle belirgin bir rahatsızlık yapmasa da, idrar testlerinde bozukluklar tespit edilebilir. Bazı durumlarda "nefrotik sendrom" olarak bilinen aşırı protein kaybı ve vücutta şişlik görülebilir. Glomerülonefrit, akut veya kronik olabilir; bazıları tedavi ile iyileşebilir, bazıları ise ilerlemeyi yavaşlatma tedavisi gerektirir. Teşhis ve tedavi için böbrek biyopsisi yapılabilir.

Polikistik böbrek hastalığı, böbrek yetmezliğine yol açan genetik bir hastalıktır. Bu hastalıkta böbreklerde çok sayıda sıvı dolu kist bulunur. Kistlerin varlığı genellikle belirgin belirtiler oluşturmaz ve sıklıkla rastlantısal olarak tespit edilir. Hastalık, genellikle erişkin yaşlarda ortaya çıkar ve karaciğerde de kist oluşabilir. Genetik danışmanlık, aile üyelerinde hastalığın riskini değerlendirmek için faydalı olabilir.

Diyabet, kan şekerini düzenleyen insülin hormonunun eksikliği veya etkisizliği sonucu gelişen, birçok organı etkileyen bir hastalıktır. Şeker hastalığının teşhisi, açlık kan şekeri ve şeker yükleme testleri ile konulabilir.

Şeker hastalığı, böbrek yetmezliğinin önemli nedenlerinden biridir. Şeker hastalığına bağlı böbrek etkilenmelerinin evreleri şunlardır:

• Evre 1: Böbrek büyüklüğü artar ve süzme fonksiyonu normaldir.

• Evre 2: Böbreğin süzme işlevi normal veya artmıştır.

• Evre 3: İdrarda protein çıkışı başlar; bu dönem önemli olup müdahale ile ilerleme önlenebilir.

• Evre 4: İdrarda belirgin protein kaybı vardır, genellikle yüksek tansiyon da görülür.

• Evre 5: Böbrek yetmezliği gelişir ve süzme fonksiyonu azalır.

Kan şekerinin iyi kontrolü ve hipertansiyonun yönetimi böbrek hastalığının gelişimini yavaşlatabilir. Hipertansiyon ilaçları, böbrek sağlığını koruma konusunda da faydalı olabilir. Diyabetik hastaların böbrek yetmezliği riski vardır, bu nedenle tedavi ve izleme önemlidir.

• Sinir Sistemi: Psikiyatrik bozukluklar ve sinir iletimindeki bozukluklar görülebilir. Ayrıca, bilinç bozukluğu ve diyalisizle ilgili sorunlar da yaşanabilir.

• Kalp ve Damarlar: Kalp zarı iltihabı, kalp yetmezliği ve hipertansiyon gibi sorunlar oluşabilir.

• Akciğerler: Akciğer iltihabı ve sıvı birikimi gibi sorunlar yaşanabilir.

• Kan Sistemi: Anemi ve pıhtılaşma bozuklukları sık görülür.

• İskelet Sistemi: Kemik hastalıkları, ağrı, kırıklar ve şekil bozuklukları gelişebilir.

• Sindirim Sistemi: Ağız kokusu, mide ülserleri ve bağırsak sorunları görülebilir.

• Karaciğer: Karaciğerde iltihap ve hasar oluşabilir.